Tóm tắt
Đau dây V nguyên phát là một trong những nguyên nhân đau nửa mặt phổ biến nhất ở lứa tuổi trung niên, cơn đau rất khó chịu ảnh hưởng ngiêm trọng tới chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Bệnh thường kháng điều trị nội khoa. Xạ phẫu đau dây V nguyên phát bằng dao gamma quay được áp dụng từ năm 2009. Nguyên lí của phương pháp là chum tia bức xạ gamma hội tụ chiếu vào gốc dây thần kinh số V, làm gián đoạn tín hiệu cảm giác từ vùng da mặt lên trung tâm cảm giác ở vỏ não. Mục đích của xạ phẫu để cắt cơn đau và duy trì cảm giác hết đau mà không phải dùng thuốc.
Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả và an toàn của phương pháp xạ phẫu dao gamma quay điều trị đau dây V nguyên phát bằng dao gamma quay. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu: 60 bệnh nhân chẩn đoán xác định là đau dây V nguyên phát. Tất cả đã điều trị nội khoa và không hết đau khi dùng thuốc. 12 bệnh nhân có bất thường xung đột thần kinh mạch máu, 4 trong số bệnh nhân này đã trải qua phẫu thuật giải chèn ép mạch máu.
Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu, mô tả cắt ngang và theo dõi dọc.
Kết quả nghiên cứu 1.Tuổi và giới của bệnh nhân nghiên cứu: 38/60 (63,3%) bệnh nhân là nữ giới, tuổi thấp nhất là 27, cao nhất là 82, tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân là 66.
2. Mức độ đau trước khi xạ phẫu: 100% bệnh nhân đau rất nghiêm trọng và không đáp ứng với thuốc. (rất đau, không đáp ứng hoàn toàn với thuốc nhóm carbamazepine kết hợp với gabapentin). Hầu hết bệnh nhân khởi phát đau nhánh V3. Thời gian khởi phát bệnh từ 1 đến 5 năm.
3. Liều và cách thức xạ phẫu: thấp nhất là 50 Gy, cao nhất là 90 Gy, trung bình: 76 Gy. Xạ phẫu bằng duy nhất một shot 4mm vào gốc dây V cùng bên đau, vị trí thoát ra khỏi cầu não.
4. Kết quả điều trị: Sau điều trị 5 tháng đến 95 tháng (trung bình là 30 tháng), kiểm soát đau được 57/60 bệnh nhân, 40/60 bệnh nhân (66,7%) bệnh nhân dừng được thuốc (BNI-I: 36 bệnh nhân BNI-I: hết đau hoàn toàn, không dùng thuốc, 13 bệnh nhân BNI-II: thỉnh thoảng đau, không dùng thuốc) và 8 bệnh nhân BNI-IIIa ( thỉnh thoảng đau, đáp ứng với thuốc).
5.Tính an toàn. Tác dụng không mong muốn: 5 bệnh nhân (5,1%) có biểu hiện tê bì nửa mặt, giảm cảm giác nông nửa mặt cùng bên.
Kết luận: Xạ phẫu điều trị đau dây V nguyên phát bằng dao gamma quay là một phương pháp không xâm lấn, an toàn, kiểm soát được cơn đau, tái phát thấp, ít tác dụng phụ.
